Het werk dat men doet mag geen negatieve invloed hebben op het welzijn of de gezondheid of op dat van derden. Daarom moeten bedrijven Arbo-beleid voeren.
De concrete beheersmaatregelen variëren van bedrijfstak tot bedrijfstak. Maar elke maatregel past ergens in de arbeidshygiënische strategie. Bronmaatregelen of technische maatregelen werken het best. Wanneer dat niet kan, valt men terug op procedures.
Veiligheid op papier is niet gelijk aan veiligheid in de praktijk
Bronmaatregelen en technische maatregelen schermen medewerkers (en derden) collectief af van geïdentificeerde risico’s. Een procedure is ook bedoeld om risico’s af te dekken maar werkt alleen 100% goed op papier.
De factor mens bepaalt uiteindelijk de effectiviteit van een procedure. Men kent de procedure niet of onvoldoende. Men is onvoldoende opgeleid en getraind in het gebruik. Of men ziet het nut er niet van in en volgt het daarom niet of slordig.
Verder kan een procedure onmogelijk alle combinaties afdekken van verschillende factoren die een rol spelen.
Kritisch of niet-kritisch, that is the question
Voor het passeren van sluizen vinden we regels in het Binnenvaartpolitiereglement. Daarnaast hebben vaarwegbeheerders hun eigen procedure. De nautisch operator gebruikt dit vóór en tijdens het invaren, het ligplaats nemen en het uitvaren. Het doel, veilig en vlot door de sluis en minimaliseren van de kans op schade aan de sluis.
Bij het schutten, het passeren van een sluis, laat men met de schepen in de sluis het water gelijklopen naar de kant waar de schepen gaan uitvaren. De schepen liggen gemeerd, beide deuren zijn dicht en het water kan, naar mening van sommige vaarwegbeheerders, zonder enig gevaar gelijklopen.
Maar is dat wel zo? Om te nivelleren zijn er tal van technische mogelijkheden. Allemaal met voor- en nadelen qua invloed op de schepen in de sluis. Voor het gelijklopen zijn er drie kansen; het water staat bijna gelijk, het gaat omhoog of omlaag. Hoeveel, dat kan erg variëren. Dan is er de factor welke schepen in de sluis liggen, groot of juist klein en waar ze liggen ten opzichte van elkaar, of ze geladen zijn of leeg.
Welke procedure zal dit in al zijn varianten begrijpelijk kunnen bevatten?
Maar desondanks vinden sommige vaarwegbeheerders dat nivelleren van een sluis niet-kritisch is en niet gevolgd hoeft te worden. Dat lijkt mij een zeer zwakke afspiegeling van de realiteit. In bepaalde situaties zal dat zeker het geval zijn. Maar vaak ook niet.
De mate van risico is altijd, altijd situationeel bepaald
Wanneer het water veel stijgt of daalt, in sommige sluizen 6 meter of meer, moeten schepen trossen binnenhalen of juist vieren. Doen ze dat niet kunnen ze voor- of achteruitdrijven en tegen de sluisdeur aankomen of op de sluisdrempel belanden. Of wanneer het water daalt en onvoldoende snel gevierd wordt, kan het schip zich ophangen aan de trossen. Wanneer er pleziervaart in de sluis ligt, doorgaans minder geroutineerd en ervaren, wordt de kans hierop aanzienlijk groter.
Een incident bij het nivelleren
Ondanks een gematigd verval naar beneden, hing een jachtje zich op in een op afstand bediende sluis. Er werd gezwaaid naar camera’s en stop geroepen maar er kwam geen respons vanuit de bediening. De schipper, als enige aan boord, sneed de achterlijn door en het jacht duikelde met een klap naar beneden. Daardoor sloeg de schipper overboord. Het was een jonge gast die weer snel aan boord klauterde.
Nu gebeurde dit in een sluis met veel andere jachten, in de zomer en overdag. Maar wat nou als dat was gebeurd aan het begin van het seizoen met koud water? Tegen de schemering waardoor er minder zicht is op camerabeelden? En het jacht alleen was geweest, dus geen hulp voorhanden? En een niet zo kwieke vijftiger als schipper die niet terug aan boord kon klimmen? Hoe zou het dan zijn afgelopen? Zou dat zijn opgemerkt op de afstandsbedieningscentrale via de camerabeelden tijdens dit niet-kritisch proces, één jacht alleen in de sluis? Grote kans dat men ontdekt zou hebben dat er iets aan de hand was na het nivelleren met de sluisdeur open, uitvaarlicht op groen en dat ondanks aanmaningen via de luidspreker, het jacht niet zou uitvaren.
Professionaliteit als beheersmaatregel
Ik gaf u één voorbeeld. Maar er zijn veel meer situaties waarbij het nivelleren bij een sluis wel degelijk een kritisch proces kan zijn. Maar vat dat maar eens in een bruikbaar protocol!
Feitelijk is de enige resterende beheersmaatregel om de veiligheid te borgen de professionaliteit van de nautisch operator om de situatie te beschouwen, een oordeel te vormen en aan de hand daarvan te handelen. Maar daar moet hij dan wel goed voor zijn toegerust anders is er feitelijk géén enkele beheersmaatregel meer.
En is dat niet in heel veel bedrijfstakken precies hetzelfde? Dat je niet alles kunt vatten in een procedure en dat de professionaliteit en oordeelsvorming van de medewerker uiteindelijk de doorslaggevende factor is waar de veiligheid in hoge mate vanaf hangt?
Poll
Laden ...
