Ik boekte een motorvakantie in Zuid-Spanje in het najaar van 2018. Op de voorlaatste dag kwam ik ten val. Wanneer je bezig bent met veiligheid en veiligheidsbewustzijn ligt het voor de hand te analyseren hoe het ongeval kon gebeuren en welke factoren een rol speelden. En, hoe dit in de toekomst te voorkomen.
En voor alle duidelijkheid, ik heb geluk gehad dat ik er redelijk onbeschadigd vanaf gekomen ben. Ook dat.
De factoren
Mensen, middelen, regels en de omgeving/omstandigheden. Doorgaans de factoren waar men naar kijkt als het om veiligheid gaat. Op een aantal factoren heb je zelf invloed. Zo kun je je veiligheid vergroten omdat je preventieve en vaak ook reactieve maatregelen kunt nemen. Maar op sommige ervan heb je geen invloed.
Preventieve maatregelen
Middelen – de motor kreeg een grote beurt en nieuwe banden voor hij op transport ging naar Spanje. De motor is zeer geschikt voor het type weg waar het ongeval gebeurde. De instellingen van ABS, traction control, motormanagement, vering en demping waren goed afgestemd op de omstandigheden. De navigatie was ingezoomd om het wegverloop goed in te kunnen schatten. Ik droeg een leren motorbroek, kwalitatief hoogwaardige kunststof motorjas met protectoren van de hoogste categorie op ellenbogen, rug en schouders, handschoenen met harde protectie op de knokkels, zware motorlaarzen en uiteraard een goede helm. Deze preventieve maatregelen waren dus oké.
Regels – de verkeersregels in dit geval. De weg had een snelheidslimiet van 60 km/u. Inhalen was toegestaan.
Mensen – oftewel ondergetekende. Bijna 40 jaar in bezit van het rijbewijs en volgde zo’n zeven vervolgcursussen inzake motorbeheersing, rijvaardigheid in bergen, bochtentechniek, verkeersinzicht, etc.. Ik had voldoende gestopt, gerust, gegeten en gedronken. Signalen van gebrek aan concentratie of vermoeidheid in de zin van rij- of aandachtsfouten door waren er niet of zijn niet opgemerkt. Ook hier waren voorzorgmaatregelen in acht genomen.
Omgeving en omstandigheden – Tijdstip ± 16.30 uur, helder, zonnig weer, 26 graden. Het was de vijfde van zes rijdagen. Ik had zo’n 250 van de 330 km van de dagroute gereden; een normale dagafstand. Ik reed op een slingerende, licht stijgende en dalende weg door heuvelachtig gebied die rijtechnisch niet erg moeilijk was. Het wegdek was matig maar zeker niet slecht met hier en daar pekstrepen van reparaties. Rechts bevond zich een u-vormige afwateringsgeul met de omhoog rijzende, beboste heuvel en links een vangrail. Op de plaats van het ongeval daalde de weg licht. Er waren geen elementen die aanleiding gaven tot verder verhoogde alertheid.
Toedracht
Ongeveer drie kwartier na de laatste stop reed ik in een een licht stijgende blinde rechterbocht achter een volgeladen Renault Estafette. De als camperbusje uitgeruste Estafette werd het laatst geleverd in 1980 met een motor van zegge 54 pk. Kortom, het ging niet hard. Op de navigatie zag ik dat er een recht stuk weg kwam na de bocht. Na de bocht daalde weg licht en keek of de weg vrij was en er ruimte was om veilig te kunnen inhalen. Dat was het geval en zette de manoeuvre in. Op het moment dat ik wilde terugsturen naar de rechter weghelft, kwam het voorwiel los, landde motor op het voorwiel en verliet ik, geheel onvrijwillig, het voertuig. Zwevend door de lucht zag ik de grille van het busje; ik maakte een salto. Ik dacht op dat moment: ‘Ai, dit wordt pijnlijk en duur.’ Ik kwam deels op de achterzijde van de rechterschouder en de rechterzijde van mijn helm op het wegdek en maakte een koprol waardoor mijn hielen hard op de weg sloegen. De motor gleed nog een stukje door en kwam 20 meter verderop tot stilstand in de afwateringsgeul.
Gevolgen
Ik was volledig bij bewustzijn, ging voorzichtig staan. Mijn linkerhand deed niet meer precies wat je ervan mocht verwachten. Ik vroeg de bestuurder van het busje mijn helm te helpen afzetten en mijn reservebril uit mijn tas te halen. Daarna ben ik in de berm gaan zitten, je weet maar nooit, en controleerde of alles nog werkte; teentjes, beentjes, heupen, ribben, rug, nek, koppie, geen pijn in de buikholte bij stevig drukken.
Alleen mijn linkerhand en rechterschouder lieten het nogal afweten. Conclusie, het valt mee. Appje naar mijn vrouw: ‘Ben in spagaat gegaan. Ben in orde. Motor stuk. Bont en blauw dat wel. Je hoort van me.’ Later bleken twee middenhandsbeentjes links gebroken en een pees in mijn rechterschouder afgescheurd te zijn.
Een AC-luxatie in vaktermen waardoor mijn sleutelbeen niet meer goed op zijn plek blijft bij bepaalde bewegingen. Mijn hielen waren van de klap bont en blauw en pijnlijk wat het lopen 6 tot 8 weken bemoeilijkte. De motor was opnieuw vormgegeven en zag er anders uit dan hij oorspronkelijk van de band was gerold; total loss.
Reactieve maatregelen
Hulp – Een van mijn redenen om te kiezen voor een groepsreis is dat er reisleiding bij is voor kleinere en grotere noodgevallen. Ik vroeg de bestuurder van het busje de reisleiding te bellen met mijn mobiel. Jos Dekkers, van Horizon Motorreizen en zijn maat Bart waren binnen 10 minuten ter plaatse en hebben overal voor gezorgd. Afvoer van de motor, contact met verzekeraar, taxi’s, bijstand tijdens het wachten op de ambulance en opvang toen ik om middernacht vanuit de Eerste Hulp in het hotel arriveerde en ga zo maar door. Top gedaan, ook door de mensen op kantoor bij Horizon! Grote klasse! Deze maatregel werkte dus prima.
Persoonlijke beschermingsmiddelen – De motorkleding bleek deels effectief. De helm heeft zijn werk prima gedaan net als de motorlaarzen en de leren broek. De protectie van de handschoenen bleek deels onvoldoende net als de protectie in de motorjas. Ik raakte het asfalt precies tussen de schouder- en rugprotectie in en de naad op die plek was open geschuurd met als gevolg een flinke schaafwond achterop mijn rechterschouder.
Medische hulp – Na ongeveer een uur (!) verscheen de ambulance en kort daarop ook een heli. De bemanning zag geen kans me in de heli te krijgen; te lastig om mijn postuur (1,93 en 93 kilo) bergop te sjouwen… De ambulance bleek op Spanjaarden berekend en met mijn hoofd tegen het schot met de bestuurder en mijn benen opgetrokken, anders kon de deur niet dicht, hotsten we in een uur naar de Eerste Hulp in Jerez de la Frontera. In elke bocht kukelde ik bijna van de brancard en door de ongemakkelijke houding had ik meer last van mijn rug dan van mijn hand en schouder. Op de Eerste Hulp sprak geen enkele arts of verpleegkundige Engels. Er werden foto’s gemaakt van mijn hand, nek en schouder. Ik kreeg een hopeloos slecht aangebracht gips voor mijn hand, een mitella en de zegen na. Ik kon gaan. In Nederland bleek de hand niet goed gezet en moest het opnieuw. By the way, ook in Nederland moest het nog een keerover…
De reactieve maatregelen vertoonden nogal wat haken en ogen. Het duurde lang voor ik in het ziekenhuis was, de ambulance was nauwelijks berekend op mensen van mijn postuur, de communicatie verliep lastig, mijn hand werd niet goed gezet. Geen blijvende fysieke gevolgen van de val overigens. Mazzel dus.
Klik op het plaatje om de illustratie groter te zien.
Analyse oorzaak
Op de plaats van het ongeval zat een soort glooiende verzakking in de weg die, zo vermoeden we, een kontwipper met een landing op het voorwiel tot gevolg had. De klap van de landing verboog de voorvork waardoor beide remschijven blokkeerden. Daardoor ging de motor letterlijk over de kop en landde op het bagagerek getuige de schuursporen bovenop de bagagerol en de afgebroken steunen van het bagagerek.
Zelf werd ik kop voor over het stuur gelanceerd. Dat klopt ook met mijn salto en de plaats van de beschadigingen aan de motorkleding. De vraag waarom de motor het luchtruim koos blijft deels speculatie. De combinatie van veringafstelling, snelheid, lengte en vorm van de verzakking speelde hierin mee, denken we. Feit is dat ik de verzakking, glooiing of hoe je het noemen wilt, niet zag. Waarschijnlijk speelde het sterkte licht-schaduw contrast op het wegdek daar een rol en ik had mijn aandacht uiteraard bij de inhaalmanoeuvre zelf.
Lessen
Mijn conclusie is dat een bijzonder ongelukkige samenloop van omstandigheden leidde tot het ongeval. Alle voorzorgsmaatregelen waren in acht genomen, er werd niet te hard gereden of onverantwoord ingehaald. En toch ging ik riant in de spagaat. Gelukkig liep het goed af en rijd ik gewoon weer lekker op de motor. Een les is er wel. Je kunt nog zo goed voorbereid zijn en toch, toch gebeurt er dan nog iets. Ik noem dat de onverwachte, onverwachte gebeurtenis. Zo’n samenloop van omstandigheden die niemand van tevoren had kunnen verzinnen.
