Laatst kreeg ik de vraag van een oud-cursist, werkzaam op een afstandsbedieningscentrale voor sluizen en bruggen, of een omroepinstallatie op een brug wettelijk verplicht is. Een interessante vraag dus ging ik op zoek. Want roepen, zoals dat genoemd wordt, is nogal vaak aan de orde.
De eerste vondst was een Programma van Eisen voor een nieuwe brug bij Dordrecht. Daarin werd wel iets gezegd over de weer- en spatwaterdichtheid van de omroepinstallatie, maar niet dat het een wettelijke verplichting is er een te hebben.
In een CE-Machinerichtlijn stond van alles over de staal- en betonconstructie, de bewegingswerken, maar niets over een omroepinstallatie. Vervolgens bekeek ik een document van Rijkswaterstaat (RTD) – Richtlijnen Ontwerp Kunstwerken OK 1.4. Geen woord over een omroepinstallatie.
Ook vond ik nog dat de veiligheid van beweegbare bruggen moet voldoen aan de NEN 6787 normen; niets over een omroepinstallatie. De laatste bron was Richtlijnen Vaarwegen; daarin vind je wel iets terug over de omroepinstallatie bij sluizen, maar verrassenderwijs niet bij bruggen!
Wetgeving
Dus even verder gezocht en ik vond twee wetten met mogelijke aanknopingspunten. De eerste was het Burgerlijk Wetboek (BW); een civieltechnisch kunstwerk dient veilig te zijn voor alle gebruikers die geen letsel of schade mogen ondervinden. Is dat wel zo, dan wordt de beheerder van het kunstwerk aansprakelijk gesteld.
Dat is in twee artikelen geregeld:
- 6:174 – De bezitter van een kunstwerk dat niet voldoet aan de eisen die men daaraan in de gegeven omstandigheden mag stellen, en daardoor gevaar voor personen of zaken oplevert, is, wanneer dat leidt tot ongevallen, aansprakelijk, behalve wanneer de bezitter op dat moment niet van het gevaar op de hoogte zou zijn geweest;
- 6:162 – Schuldaansprakelijkheid: wanneer er schade ontstaat door een onrechtmatige daad waaronder het te lang laten voortbestaan van gevaarlijke situaties.
Het eerste punt zegt eigenlijk, dat als je had kunnen weten, of zou horen te weten dat het gevaar oplevert, ben je aansprakelijk als je er niks aan doet om gevaren en risico’s in te dammen.
Het tweede punt zegt dat wanneer je een gevaarlijke situatie laat voorbestaan en dat heeft gevolgen, dat dit kan leiden tot schuld.
Maar specifieke technische eisen aan een brug (omroepinstallatie) staan er niet in het BW. Het handelt alleen over een gebrek dat schade tot gevolg kan hebben. Of dit artikel geldt voor de overheid (vaarwegbeheerder), is de vraag. Het BW gaat immers over de verhouding tussen burgers onderling en niet over de verhouding van vaarwegbeheerders (overheid) en burgers.
De Arbowet geeft wellicht een steviger ondergrond. Artikel 10 zegt dat wanneer er door de verrichte arbeid gevaar kan ontstaan voor derden (het publiek), er doeltreffende maatregelen genomen moeten worden ter voorkoming van dat gevaar. Een jurist ben ik niet, maar toch lijkt het erop dat een omroepinstallatie gezien zou mogen worden als een noodzakelijke voorzorgsmaatregel.
Kortom, het BW en de Arbowet vormen wellicht een aanknopingspunt voor de verplichte aanwezigheid van een goedwerkende omroepinstallatie en het onmiddellijk repareren daarvan, wanneer deze stuk is.
Hoe zou een operator, die ervoor moet zorgen dat het draaien van de brug veilig kan gebeuren, anders kunnen waarschuwen? Bijvoorbeeld iemand terugsturen naar achter de slagbomen, een jachtje in de doorvaart een aanwijzing geven of als er iemand aan een opgaande slagboom wil gaan hangen of een instructie in geval van een incident met schade?
Voor een operator die aan de lat staat de veiligheid te borgen bij het bedienen, is een omroepinstallatie onmisbaar. Zonder is hij als een timmerman zonder zaag of een schilder zonder kwast.
Wij verzorgen ook risicomanagementtrainingen voor de offshore. Uit incidentonderzoek daar blijkt dat gebrekkige communicatie een zeer grote, en vaak zelfs een doorslaggevende factor is in de keten die uiteindelijk leidt tot een incident. Je zou kunnen betwisten of offshore-statistieken één op één overdraagbaar zijn voor de sector nautische bediening. Dat is waar.
Meldplicht incidenten
Aan de andere kant is er, voor zover ik weet, geen wettelijke plicht voor vaarwegbeheerders om incidenten ergens centraal te melden. En er is geen landelijke database, waarin de incidenten in de nautische bediening worden geregistreerd en geanalyseerd en de resultaten daarvan worden gedeeld met stakeholders.
Toch zou een wettelijke meldplicht gekoppeld aan een database vruchten kunnen afwerpen. Dan krijgen we betrouwbare statistieken die de vinger leggen op trends inzake onveiligheid bij de nautische bediening. En dat zou behulpzaam zijn bij het aanpassen van wettelijke technische aspecten die voor veilig bedienen van belang zijn. Bijvoorbeeld een goed werkende omroepinstallatie.
